STRESS? DAT LOS JE OP MET JE HOOFD, JE HART EN JE HANDEN! (Nieuwsbrief nr 13 maart 2015)

Enige tijd geleden had ik het genoegen te mogen samenwerken met prof. dr. Jan de Jonge. Hij is hoogleraar Arbeids-, Organisatie-, en Sportpsychologie aan de Technische Universiteit te Eindhoven. Samen met prof. dr. Christian Dormann ontwikkelde hij een model dat in het Nederlands het Hoofd-Hart-Hand model genoemd wordt.

Dit model geeft heel duidelijke handvatten om stress, werkdruk of moeilijkheden in je werk te onderscheiden. Maar bovenal geeft dit model fantastische mogelijkheden om oplossingen te vinden voor de stress die je ervaart. Zowel tijdens als na je werk.

Lees dus vooral even door….
Als je ook wilt weten hoe jij het Hoofd-Hart-Hand model in je voordeel kunt gebruiken….

Allereerst een afbeelding die weergeeft hoe het model eruit ziet:

De taakeisen
In je werk heb je te maken met verschillende soorten eisen die de verschillende taken aan jou stellen.
Zo heeft een leraar bij “hoofd” te maken met het overbrengen van kennis door goede lessen voor te bereiden en te geven. Bij “hart” spelen taken die een emotionele inspanning vereisen een rol. Voor diezelfde leraar zou hier kunnen gelden dat hij heel graag wil bereiken dat de kinderen het beste uit zichzelf halen; hij voelt zich emotioneel betrokken. Bij “hand” kijk je naar de lichamelijke eisen die een baan aan iemand stelt. Voor de leraar zou dat lang achter elkaar staan kunnen zijn.

De hulpbronnen
Hulpbronnen kun je zien als energiebronnen: ze helpen je bij het uitvoeren van de taakeisen tijdens het werk. De leraar kan bij “hoofd” zijn hulpbron vinden in het opzoeken van informatie en het gebruiken van goede lesmethodes. Bij “hart” kan een leraar zijn hulpbron vinden door steun te zoeken bij een collega en te spreken over zijn gevoelens en gedachten die hij heeft over het lesgeven. Bij “hand”; bij de fysieke belasting, kan de leraar gebruik maken van technische of ergonomische hulpmiddelen.

Herstel
Herstel vindt plaats na het werk en houdt in dat je helemaal los komt van het werk. Ook hier wordt gebruik gemaakt van Hoofd-Hart-Hand. Bij “hoofd” is het de bedoeling dat je niet meer denkt aan je werk. Dit zou je kunnen bereiken door een inspanning met je hoofd te verrichten; die met zich meebrengt dat je niet meer aan je werk kunt denken. Bijvoorbeeld door een taal te leren, een boek te lezen of om een muziekstuk in te studeren. Bij “hart” laat je de emoties die je voelt over je werk los. Dit kun je doen door een hoofd bezigheid zoals ik die zojuist noemde te gaan doen. Of door een hart bezigheid te kiezen: met vrienden af te spreken of muziek te maken of te luisteren. Bij “hand” kies je voor een fysieke activiteit; een sport beoefenen is hier een logische keuze.

Belangrijk bij herstel is dat je kiest voor iets dat tegengesteld is aan wat je tijdens je werkdag al veel hebt gedaan. Als je op je werk veel achter de computer zit, is het voor je herstel beter als je na werktijd kiest voor een andersoortige activiteit. Zoals sporten of met vrienden afspreken.

Het mooie van het Hoof-Hart-Hand model vind ik dat het zowel tijdens als na het werk mogelijkheden geeft om te bepalen hoe je met stress, werkdruk of moeilijkheden om wilt gaan. Werkdruk kan je overspoelen als je er midden in zit. Maar als je al tijdens je werk gebruikt maakt van hulpbronnen, heb je een middel in handen om de druk niet te hoog op te laten lopen. Daarnaast geeft het model uitstekende inzichten over hoe je het beste kunt herstellen na je werk.